Novosti

U nedjelju, 03. jula, počinje i muzički program ovogodišnjeg, jubilarnog festivala „Grad teatar“. Na sceni u Starom gradu između crkava, sa početkom u 21.30h, biće održan koncert najpoznatije slovenačke grupe Lajbah (Laibach).
Lajbah je trans-medijska grupa iz Slovenije nastala 1. juna 1980. god. u Trbovlju. Ime grupe je njemačka verzija imena slovenačkog gavnog grada Ljubljane. Od svog nastanka, grupa Lajbah razvija “Gesamtkunstwerk” – multidisiplinarni pristup umjetnosti, koji obuhvata oblasti od popularne kulture do više vidova likovne i grafičke umjetnosti (u vidu kolaža, fotokopija, postera, grafike, slika, videa, instalacija, koncerata i raznih performansa). Od samog početka grupa je povezivana i okružena kontroverzom izazivajući snažne reakcije političkih autoriteta bivše Jugoslavije, a posebno autoriteta Socijalističke Republike Slovenije. Njihova militantna stilizacija, propagandni manifesti i totalitarne izjave, podstakle su razne debate o njihovoj stvarnoj umjetničkoj i političkoj poziciji. Mnogi važni teoretičari, među kojima su Boris Grojs i Slavoj Žižek, diskutovali su o fenomenu Lajbah, sa analitičke i sa kritičke kulturne tačke gledišta. Glavni elementi raznolike prakse grupe Lajbah su: snažne reference na istoriju avangardne umjetnosti, nacionalsocijalistički i socrealistički stil njihove vizuelne umjetnosti, deindividualizacija u javnim performansima (anonimni kvartet u uniformama), zatim konceptualne proklamacije, i snažni zvučni performansi na sceni – koju su uglavnom zvali industrijskom (pop) muzikom. Lajbah praktikuje kolektivni rad, odbacujući individualno autorstvo i uspostavljajući princip hiperidentifikacije. Godine 1983. izmislili su i definisali istorijski termin “retro-avangarda”. Sa kreativne tačke gledišta preispitivali su citiranje, prisvajanje i rekontekstualizaciju, kao i autorska prava. Iako su počeli i kao umjetnička i kao muzička grupa, postali su međunarodno priznati posebno na muzičkoj sceni, naročito sa svojim jedinstvenim aranžmanima i interpretacijama hitova grupa Queen, the Rolling Stones, the Beatles...
Godine 1984. grupa Lajbah je počela sa osnivanjem šireg kolektiva NSK (Neue Sloveniche Kunst), zajedno sa slikarima iz grupe Irwin i pozorišne grupe Scipion Nasice Sisters. Ovo je vodilo do uspostavljanja jake platforme za socijalnu, kulturnu i političku aktivnost u sklopu klime liberlizacije i pluralizacije u Jugoslaviji osamdesetih godina. NSK je predstavljala sinhronizovan pokret do 1992. godine, a kasnije se dijelom pretvorila u virtuelni NSK. Ograničena kolaboracija među grupama nastavila se do 1995. god. a i kasnije.
Aprila 1985, izašao je prvi Lajbah album na slovenačkom pod nazivom Ropot („Buka“). Zbog zabrane korišćenja imena ploča je nosila sliku njihovog prepoznatljivog simbola – crnog krsta i to je bio jedan od prvih albuma koje su izdali širom svijeta. Ovim debitantskim albumom predstavili su karakterističnu kombinaciju Vagnerskih truba, vojnih zvukova, orkestarskih elemenata, semplova Titovih patriotskih govora. Decembra 1990. god. Lajbah je održao koncert u termoelektrani Trbovlje, što je bilo njihovo prvo pojavljivanje u rodnom gradu od njihovog inicijalnog zabranjenog projekta 1980. godine. Činjenica da je taj koncert obilježio njihovu desetogodišnjicu sama je po sebi bila značajna, a istovremeno to je bilo veliko ,,Da” kao glas na referendumu za slovenačku nezavisnost. Članovi Lajbaha dali su tipičnu ambivalentnu izjavu koristeći naslov ,,10 godina Lajbaha – 10 godina nezavisnosti”. Događaj je otvoren od strane lokalnog benda, koj je svirao vojne marševe. Događaj je održan u velikoj, staroj, nezagrijanoj industrijskoj hali, na 15 stepeni ispod nule, a članovi grupe su sve vrijeme svirali svučeni do pojasa. Publici je služen topao čaj i lokalna rakija. Toliko je bilo bučno da su otpadali komadići plafona. Posle 16 godina britanski muzički magazin The Wire uvrstio je ovaj događaj među „60 najmoćnijih koncerata svih vremena”.
Posle raspada Jugoslavije 1991. (1993), Lajbah nastavlja rad pretežno u sferi pop muzike, a uz to su i dalje referentna tačka kada je umjetnički i kulturni kritički stav u pitanju. U novije vrijeme, ova grupa je otpočela međunarodnu reevaluaciju svoje umjetničke prakse u skladu sa poststrukturalističkim pogledima na svjetsku konceptualnu umjetnost.
Ponovno ujedinjavanje Evrope bilo je praćeno konfliktima, a NATO je bio nevoljan da zaustavi agresiju u Bosni i sve to je doprinijelo inspiraciji Lajbahu za sledeći album NATO (1994). Kako je rat bjesnio širom bivše Jugoslavije izgledalo je da se ovaj album pojavio u pravo vrijeme. Nakon studijskih albuma Jesus Christ Superstars (1996) i WAT (2003), Lajbah je objavio novi album Volk 2006. Godine.
Spektra (2014) je prvi album Lajbaha nakon hvaljenog konceptualnog albuma Volk iz 2016. god i pratećih projekata LAIBACHKUNSTDERFUGE (2008) i IRON SKY: The Original Film Soundtrack 2012. Sa Spektrom Lajbah je još jednom „reinovirao“ sebe u novorođenu, ali ipak uglancanu i čvrstu, formaciju. I, kako to inače biva, grupa preispituje sve rigidne i zabetonirane interpretacije (i predrasude) o sebi, svojoj muzici, namjerama, filozofiji i ideologiji. I ipak, uprkos svemu, Spektra zvuči kao pravi, punokrvni lajbahovski rad i ništa drugo. Sa ovim albumom Lajbah je napravio veliki, značajan i opasan iskorak; Spektra bukvalno zvuči kao politički manifest u poetskoj formi. Magazin The Wire je i ovaj uradak propratio pohvalama, istakavši da „niko to ne radi bolje“. The Guardian je istakao da je album „važniji no ikad“, a da je bend, kao i inače, najbolji u zamućivanju granice između umjetnosti i konfrotacije.
Članovi Lajbaha nastupaju pod 4 pseudonima: EBER, SALIGER, KELLER i DACHAUER. Žive i rade u Ljubljani.
Lajbah je na svjetskoj turneji povodom objavljivanja novog aslbuma Spectre. Iako su i ranije gostovali u Crnoj Gori, ovo je prvi nastup grupe kod nas nakon nastupa u sjevernokorejskom Pjongjangu.