Novosti

U utorak, 12. jula, sa početkom u 21.30 časova, na sceni u Vještici biće izvedena druga premijera na ovogodišnjem „Grad teatar“ festivalu, komična opera bajka u jednom činu „Dve glave i devojka“. Operu je komponovala istaknuta srpska kompozitorka Isidora Žebeljan, dok režiju potpisuje Boris Liješević. Libreto je, po motivima staroindijske legende, napisao Borislav Čičovački, a Žebeljan orkestrom diriguje Premil Petrović.
Isidora Žebeljan (Beograd, 1967) je privukla pažnju internacionalne javnosti svojom operom Zora D, koju je poručila Genesis Foundation iz Londona. Ova opera je premijerno izvedena u Amsterdamu 2003. godine, u režiji Dejvida Pauntnija i Nikole Rab. Ista produkcija je te godine otvorila pedesetu sezonu Bečke kamerne opere. Nakon uspjeha opere Zora D. Isidora Žebeljan neprekidno dobija porudžbine značajnih institucija i muzičkih festivala, kao što su Venecijansko bijenale (Konji Svetog Marka, iluminacija za orkestar, 2004), Festival u Bregencu (opera Maratonci, 2008; Zujte strune, za simfonijski orkestar, 2013), Dženezis Fondacija iz Londona (Pesma putnika u noći, za otvaranje izložbe Bila Vajole u Nacionalnoj galeriji u London, 2003 i Skomraška igra, za Academy of St Martin in the Fields, 2005), Univerzitet u Kentu (Polomka kvartet, 2009), Opera iz Gelzenkirhenu (opera Simon izabranik, 2009 i Nahod Simon, 2015), Holandski kamerni hor (Latum lalo, 2010), Accademia Musicale Chigiana Siena (opera Dve glave i devojka, 2012), City of London Festival (Kad je Bog stvarao Dubrovnik, 2013), Fondacija Berlinske filharmonije (Klin-čorba, 2014) itd. Isidora Žebeljan je studirala kompoziciju na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu u klasi Vlastimira Trajkovića (student Olivijea Mesijana). Od 2002. godine ona je profesor kompozicije na istom fakultetu. Za svoj kompozitorski rad osvojila je nekoliko značajnih nagrada u zemlji, uključujući i Mokranjčevu nagradu 2004. godine. Dobitnik je stipendije njujorške fondacije Civitella Ranieri za 2005. godinu. Godine 2006. izabrana je za člana Srpske akademije nauka i umetnosti (od 2012. redovni član), a 2012. za člana Svetske akademije umetnosti i nauka (WAAS). Berlinski časopis Der Freitag izabrao je Isidoru Žebeljan za jednu od deset najperspektivnijih javnih ličnosti na svetu za 2009. godinu. Godine 2014, kao prva javna ličnost sa Balkana, dobila je nagradu Parlamentarne skupštine mediteranskih zemalja, za dostignuća u oblasti kulture i umetnosti.
Komponovala je za izuzetne muzičke ansamble kao što su: Bečki simfoničari, The Academy of St. Martin in the Fields, Brodski kvartet, Oktet Berlinske filharmonije, Holandski kamerni hor i London Brass. Njene kompozicije se redovno izvode po čitavoj Evropi, Izraelu, Dalekom Istoku i u Americi.
Muziku Isidore Žebeljan izvodili su, između ostalih, Simfonijski orkestar iz Geteborga, Simfonijski orkestar RAI Torino, Janačekova filharmonija, Beogradska filharmonija, Nova filharmonija Vestfalije, No Borders Orchestra, Lutoslavski kvartet, Nieuw Ensemble (Amsterdam), Zagros Ensemble (Helsinki), ansambl Sentieri selvaggi (Milano), dirigenti David Porselajn (Porcelijn), Pol Danijel (Paul Daniel), Kristof Popen (Christoph Poppen), Pjer-Andre Valad (Pierre-André Valade), i solisti kao što su Štefan Dor (Stefan Dohr), solo hornista Berlinske filharmonije, klarinetisti Huan Enrik Ljuna (Joan Enric Lluna), Alesandro Karbonare (Alessandro Carbonare), violinista Danijel Roulend (Daniel Rowland) itd. Ekskluzivni izdavač njene muzike je Ricordi–Universal.
Isidora Žebeljan je takođe jedan od najistaknutijih srpskih savremenih kompozitora muzike za pozorište i film. Do sada je komponovala muziku za više od trideset pozorišnih predstava u svim značajnim kućama u Srbiji, Norveškoj, Hrvatskoj i Crnoj Gori. Za svoj rad na tom polju tri puta joj je dodeljena Sterijina nagrada. Takođe je četiri puta dobila nagradu Yustat Bijenala pozorišnog dizajna za najbolju pozorišnu muziku. Za „Grad teatar“ je radila muziku za predstave „Leons i Lena“, „Zločin na kozjem ostrvu“, „Bura“, „Jegorov put“... Radila je na nekoliko filmskih partitura, uključujući i orkestraciju muzike Gorana Bregovića za filmove Dom za vešanje, Arizona Dream, Podzemlje (u režiji Emira Kusturice), Kraljica Margo (režija P. Šero) i The Serpent’s Kiss (režija P. Ruselo). Autor je muzike za film Miloša Radivojevića Kako su me ukrali Nemci, za koju je 2011. godine dobila nagradu za najbolju originalnu muziku na Filmskom festivalu u Sopotu, kao i nagradu srpskog FIPRESCI-ja, 2012. godine.
Isidora Žebeljan aktivno nastupa kao pijanista i dirigent, izvodeći svoju muziku, ali i muziku drugih, naročito srpskih kompozitora (Ljubice Marić, Aleksandra Obradovića, Vuka Kulenovića). Dirigovala je premijere kompozicija Dušana Radića i Vasilija Mokranjca. Posebno su značajni njeni dirigentski koncerti u Londonu (orkestar Academy of St Martin in the Fields) i Amsterdamu (u Velikoj sali Muziekgebouw aan ‘t IJ). Kao pijanista je nastupala i snimala sa Brodski kvartetom. Osnivač je Žebeljan orkestra, koji izvodi prevashodno muziku srpskih kompozitora, i koji je premijerno izveo dve opere Isidore Žebeljan – Maratonci i Dve glave i devojka. NAJVAŽNIJA DJELA – opere: Zora D, Maratonci, Simon izabranik, Dve glave i devojka, Nahod Simon; orkestarska muzika: Konji Svetog Marka, Zujte strune, Escenas picaras, Selište; koncertantna muzika: Rukoveti, pet pesama za sopran i orkestar; Nove Ladine pesme, za sopran i gudački orkestar (ili gudački kvartet); Igra drvenih štapova, za hornu (ili engleski rog) i gudački orkestar (ili gudački kvintet); kamerna muzika: Pesma putnika u noći, za klarinet i gudački kvartet; Polomka kvartet, za gudački kvartet; Simon i Ana, svita za violončelo (ili engleski rog) i klavir, Klin-čorba, za instrumentalni oktet; vokalna muzika: Latum lalo, za mešoviti hor; Pep it up, fantazija za sopran i kamerni ansambl; Kada je Bog stvarao Dubrovnik, za mecosopran i gudački kvartet; klavirska muzika: Umbra, Il Circo.
Učešće u projektu Boris Liješević je objasnio sledećim riječima: Poziv Isidore Žebeljan i Borislava Čičovačkog da režiram operu "Dve glave i devojka" doživio sam kao veliku čast, povjerenje i izazov. Rad u potpuno novom žanru, rad sa operskim pjevačima, u indijskoj mitologiji, uz tehnički problemsku scenu zamjene glava. Nepoznatog se ne treba plašiti već mu ići u susret. Ne baviti se problemima koje nosi materijal nego ići u priču, u značenje, u cjelinu i vjerovati da će dobar i kreativan proces sam donijeti rješenja. Baviti se ljudima a ne pozorištem. Stvaranje predstave nije rješavanje problema već težnja da "riječ postane tijelo". Da se do kraja shvati materijal. Proces razumijevanja i saznavanja materijala se odvija kroz kreaciju i počinje od prvog susreta sa materijalom, a ne završava se ni premijerom ni poslednjom izvedbom predstave. Kao što do smrti saznajemo život (a vjerovatno tek poslije smrti), tako odnos sa dramskim materijalom i saznavanje materijala postaje dio života. I traje. Traje kroz život. Možda i poslije. Vidjećemo”.
Programski urednik 30, jubilarnog, festival “Grad teatar” Svetozar Cvetković se takođe osvrnuo na značaj ovog projekta: “Projekat opere „Dve glave i devojka“ nastao je na putu saveznika u ovom poslu, a koji je sklopio sastav ljudi koji produkciono, u opisu svojih dosadašnjih „aktivnosti“, nisu nikada ulazili u ovakvu avanturu. Dakle, pre bi se reklo da će, u ovdašnjim uslovima, iza produkcije jedne opere Nove muzike stati neka za to predodređena institucija, neki za to već zvanjem svojim afirmisani operski reditelj, neki već „obrađeni“ operski producent. Pa ipak u želji za avanturom i otvaranju mogućnosti da se operska muzika Isidore Žebeljan uz domaće izvođače nađe na scenama u Subotici, Budvi, Herceg Novom, Brijunima i napokon Beogradu, odlučili smo se za ovaj, verovatno za autore poznati, ali nama još neotkriveni put. Zahvaljujući pre svega autorskom tandemu Žebeljan - Čičovački ali i entuzijazmu i sposobnosti izvođača te njihovoj rešenosti da ovo delo smatraju svojim do sada najvećim umetničkim izazovom i sam reditelj Boris Liješević krenuo je putem velikih pozorišnih „pipanja po mraku“ tražeći tragove još nedoživljenog a za njegovu umetnost, novog i sasvim sigurno na poseban način kreativnog i uzdignutog van novoa prepoznatljivog u svom poslu. Na tom kraju je izvesno novi početak koji činom uvlačenja ovdašnje publike u svet neobične priče autora uz učesće pevača (Aneta, Vasa, Nebojša i Katarina) i glumaca (Janketić, Filipović) ali i posebne pojave umetnika kakav je Rambo Amadeus dolazeći iz sasvim nepripremljenog sveta javnosti u ovakvu Operu, otvara novu stranicu u izrazu usamljene grupe ljudi koja pokušava da svoj duh učini javno prepoznatljivim u vremenu koje dolazi. Za tu privilegiju dugujemo veliku zahvalnost onima koji su nam to omogućili. A njihov gest je, kao i naš, na sceni plod samo individualne želje i spremnosti da se prepozna duh i dah Nove umetnosti.
Pripovijedači u operi su Miša Janketić i Milovan Filipović, prorok je Rambo Amadeus, Padma je Aneta Ilić, sopran, Čandra je Vasa Stajkić, bariton, Bati Nebojša Babić, bariton, a boginja Kali Katarina Jovanović, sopran; drugi prorok je Frank van der Brink, solo klarinet (Holandija). U Žebeljan orkestru su: Aleksandar Ružičić, flauta/pikolo/alt-flauta/okarina; Borislav Čičovački, oboa/oboa-sopile/engleski rog/okarina; Frank van der Brink, klarinet/pikolo klarinet; Ivan Jotić, fagot/kontrafagot; Milan Roksandić, horna/okarina; Natalija Mladenović, klavir; Ivan Marjanović, udaraljke; Mirjana Nešković, violina/okarina; Jelena Dimitrijević, violina/okarina; Nataša Petrović, viola; Dejan Božić, violončelo; Boban Stošić, kontrabas.
Prevoz za Vješticu je obezbijeđen (21 h sa polukružnog toka u Budvi).
U srijedu, 13. jula (21.30h) opera će biti izvedena i na sceni ispred Starog grada u sklopu programa proslave Dana Turističke organizacije Budve i proslave Dana državnosti.